Co to jest czynnik chłodniczy?

Kiedy lodówka ulegnie awarii bądź nie działa prawidłowo, częstym powodem jest niedobór czynnika chłodniczego. O tej tajemniczo brzmiącej substancji słyszy się stosunkowo często, ale tak naprawdę nie za bardzo wiadomo, czym ona w ogóle jest. Czas więc rozwiać wszelkie wątpliwości i odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań. Sprawdźmy, kiedy został wynaleziony, z czego się składa oraz – oczywiście – co to jest czynnik chłodniczy?

Charakterystyka

Obiekt naszych rozważań, zwany również ziębnikiem czy chłodziwem, jest tak naprawdę czynnikiem termodynamicznym. To niezbędny element podczas wymiany ciepła w urządzeniu. W niskiej temperaturze i przy niskim ciśnieniu wrze, pobierając ciepło z wnętrza komory, a następnie – w wyższej temperaturze i przy wyższym ciśnieniu – skrapla się, oddając je do otoczenia, w którym stoi urządzenie. Czyli, krótko mówiąc, całość polega na procesach sprężania oraz rozprężania. Czynniki chłodnicze dzielą się na:

• Naturalne, powstałe w przyrodzie bez ingerencji człowieka:
  • Organiczne (węglowodory),
  • Nieorganiczne (powietrze, woda lodowa, dwutlenek węgla, amoniak),
• Syntetyczne, wytworzone przez człowieka:
  • Jednorodne (freony),
  • Niejednorodne (mieszaniny azeotropowe i zeotropowe).

Ziębnik może być używany we wszelkiego rodzaju sprzętach chłodniczych, czyli np. w lodówkach, ale także w pompach ciepła. Zaczęto go używać w latach 30. XIX wieku, kiedy Jacob Perkins wynalazł pierwsze sprężarkowe urządzenie chłodzące.

Oznaczenia

W zależności od rodzaju substancji oraz wskaźnika potencjału niszczenia warstwy ozonowej, czynniki chłodnicze posiadają różne oznaczenia. Najczęściej spotykany to R600a, czyli inaczej izobutan – organiczny związek z rodziny węglowodorów nasyconych. Wykorzystuje się go między innymi w lodówkach. Pozostałe to na przykład:

• Grupa CFC, w której część atomów wodoru zastąpiono atomami chloru i fluoru; rozkłada się w warstwie ozonu – R11, R12, R113, R114,
• Grupa HFC, gdzie część atomów wodoru została zastąpiona atomami fluoru i nie stanowi zagrożenia dla warstwy ozonowej – R23, R152a.

Oprócz symbolu R, znaleźć można również czynniki oznaczone przedrostkiem HC – są to węglowodory nasycone.

Czynnik chłodniczy a lodówka

Chłodziwo jest używane w bardzo wielu urządzeniach – zarówno tych przemysłowych, jak i domowego użytku. Znajdziemy je w klimatyzacji (także samochodowej), zamrażarkach, lodówkach… Ale przy tym ostatnim sprzęcie zatrzymamy się na dłużej. Dlaczego? Dla przeciętnego użytkownika jest to bowiem najbliższa styczność z tą substancją.

Jak działa czynnik chłodniczy w lodówce? Otóż za jego rozprowadzanie odpowiada sprężarka. To ona zwiększa ciśnienie w zbyt ciepłej części układu chłodzącego, a także odpowiada za wzrost temperatury samego ziębnika. W trakcie pracy urządzenia dochodzi do naprzemiennego sprężania (parowania) i rozprężania (skraplania) czynnika, w efekcie czego dochodzi do chłodzenia wnętrza lodówki.

Do jakich awarii, związanych z chłodziwem, może dojść w tym urządzeniu? Najczęściej dotyczą one jego ubytku. Otóż kiedy układ chłodniczy jest rozszczelniony, substancja zaczyna się ulatniać, co może prowadzić do:

• Nierównomiernego chłodzenia,
• Całkowitego wzrostu temperatury,
• Problemów z działaniem sprężarki,
• Wody, zbierającej się na dnie komory.

Jak naprawić taką usterkę? Generalnie czynnik chłodniczy można uzupełnić, ale do tego trzeba wezwać autoryzowany serwis. Trzeba również pamiętać, że z jakiegoś powodu dochodzi do jego ubytków. Niezbędne jest więc dokładne sprawdzenie układu chłodniczego.

Czy czynnik chłodniczy w lodówce jest bezpieczny?

Choć w sieci można znaleźć różnego rodzaju opinie na ten temat, ziębnik R600a nie jest niebezpieczny. Do jego zalet należy bezbarwność, bezwonność i to, że nie szkodzi środowisku. Choć należy do substancji łatwopalnych, akurat w lodówkach nie trzeba się o to martwić. Dlaczego?

W tym urządzeniu znajduje się go bowiem na tyle mało, że stężenie nie stanowi zagrożenia dla zdrowia ani nie ma możliwości wystąpienia pożaru. Można więc na spokojnie i bez obaw korzystać z lodówki.

Gdzie znaleźć informację, jaki rodzaj czynnika wykorzystano w danym urządzeniu? Jego nazwa znajduje się na tabliczce znamionowej.